Economie, Arbeidsmarkt en Mobiliteit

Economische ontwikkeling
De effecten van corona pandemie op de (lokale) economie worden duidelijker. Vooralsnog lijkt de impact op de economie als geheel te overzien en het vertrouwen in de economie herstelt langzaam. Voor een aantal sectoren is de impact echter steviger en meer structureel van aard. Retail, horeca, cultuur, evenementenbranche en daaraan gelieerde sectoren zijn bovenmatig getroffen en staan voor een grote herstelopgave. Terugkeren naar de oude situatie is niet altijd mogelijk: innovatie en vernieuwende concepten zijn (altijd) belangrijk voor een gezonde bedrijfsvoering.

Sowieso zullen toekomstbestendigheid en verduurzaming van zowel processen, diensten als (werk)locaties de komende jaren belangrijke thema's blijven. Voldoende aanbod en goede kwaliteit van 'ruimte voor ondernemen' is één van de kernopgaven vanuit economisch perspectief. Dat gaat over werklocaties (bedrijventerreinen, kantorenlocaties), maar ook over retailgebieden (levendig centrum en dorpskernen) en over ruimte voor toeristisch-recreatieve bedrijvigheid. Het werken aan maatschappelijke opgaven, zoals de verduurzaming van werklocaties (revitalisering) , klimaatadaptatie en het stimuleren van impact-ondernemen vormen daarbij de leidraad.

De afgelopen periode heeft opnieuw bevestigd hoe belangrijk accountmanagement is, ook voor de toekomst. Zo houden we als gemeente de verbinding met bedrijfsleven, weten we welke behoeftes er leven en versterken we de samenwerking op maatschappelijke thema's als duurzaamheid en sociaal ondernemen.

Uitgifte bedrijfslocaties
De impact van corona op de uitgifte van bedrijfslocaties lijkt, na een tijdelijke dip in de vraag, beperkt te zijn. De vraag naar ontwikkelingsruimte (bedrijfslocaties) herstelt zich. We zien een toenemende belangstelling voor vestiging op Food & Business park (A12) en Food Innovation District (WFC). Uitgifte van nieuwe bedrijfskavels op andere locaties (uitbreiding Kievitsmeent en in Lunteren) staat in de steigers middels enkele (private) initiatieven. Voor wat betreft nieuwe werklocaties is de Omgevingsvisie Ede richtinggevend: deze wordt eind 2021 ter besluitvorming aangeboden aan de raad.

KennisAs en Foodvalley 2030
In het kader van het programma KennisAs werken de gemeente Ede en Wageningen en provincie Gelderland samen om het gebied Ede-Wageningen in de Regio Foodvalley verder door te ontwikkelen tot een economisch foodcluster van nationale en internationale betekenis. Met als belangrijkste oogmerk voor Ede de duurzame versterking van het vestigingsklimaat voor de kenniseconomie en brede werkgelegenheid. In 2020 hebben wij daarvoor samen met de provincie Gelderland en gemeente Wageningen in coproductie een Investeringsagenda Vestigingsklimaat Foodvalley 2030 vastgesteld. We zien dat deze ambitie een sterke verbinding heeft met lopende ontwikkelingen (en grote opgaven) omtrent de verstedelijkingsopgaven van Ede en Foodvalley: zorgvuldige en slimme afwegingen zijn nodig voor kwaliteit en voor samenhang tussen onderwerpen als kenniseconomie, wonen en de kwaliteit van het landschap. Dit vraagt om een gebiedsgerichte uitwerking van het concept van de KennisAs, in de context van de Verstedelijkingsstrategie.

Food
Food ontvouwt zich de komende jaren verder als een blijvende ambitie voor Ede. Een logisch perspectief gezien de groeiende behoefte van regionale en nationale partners om samen te werken aan een gezond en duurzaam voedselsysteem, met kansen voor ondernemers. En een vanzelfsprekend perspectief gezien de gedeelde ambitie van zowel Ede als het WFC. Het belang groeit om deze opgave in te zetten om verdere impact te realiseren voor inwoners, de agrifood sector verder te versterken en Ede als Foodstad zichtbaar te houden.

Ook in 2021 wordt hard gewerkt aan de borging van deze opgave in de lijn; een opgave die staat voor een gezond en duurzaam voedselsysteem. Een stevige focus is gekomen op de gezonde voedselomgeving en een gezonde eetstijl voor iedereen in Ede. Het programma is in de afgelopen jaren afgebouwd en richt zich nu op inbedding van de opgave in de lijn. De resterende middelen zijn bedoeld om dit te realiseren. Daarnaast heeft Ede een regionale verplichting in het Voedsel- en Eiwittransitieprogramma. Hiervoor zijn in paragraaf 6.3 extra middelen opgenomen voor 2022 en 2023.

Naar verwachting wordt in 2022 bij de meerjarenbeleidsvisie een beroep gedaan op een extra impuls om samen met Rijk en nationale stakeholders de vervolgstappen te zetten in het realiseren van een gezonde voedselomgeving, specifiek rond het stationsgebied.

Arbeidsmarktregio Foodvalley
De krapte op de arbeidsmarkt en tegelijkertijd de mismatch maakt dat het nóg belangrijker wordt om goed te werken aan deze grote opgaven voor de arbeidsmarktregio Foodvalley. Vanuit het Rijk zijn middelen beschikbaar gesteld waarmee Regionale Mobiliteitsteams (RMT's) worden ingericht. Met deze aanvullende crisisdienstverlening kunnen mensen die door de coronacrisis geen werk meer hebben, geholpen worden aan een baan. In 2021 is gewerkt aan een plan van aanpak en de inrichting en samenwerking van het RMT, in 2022 zal er uitvoering aan gegeven worden. Daarnaast lopen de projecten uit Perspectief op Werk nog door en wordt de opdracht voor het Werkgevers Service Punt (WSP) herijkt en aangescherpt.

Human Capital
Nog steeds is de belangrijkste uitdaging voor de regio FoodValley de mismatch op de arbeidsmarkt. Te veel mensen werken in een beroep of functie waarin weinig of geen toekomst zit en voor de beschikbare banen is onvoldoende (goed geschoold) personeel voorhanden. Het matchingsplatform www.werkeninregiofoodvalley.nl is ontwikkeld om de mismatch te verminderen door vacatures en het regionale opleidingsaanbod enerzijds en competenties van de beroepsbevolking anderzijds beter te verbinden. Het matchingsplatform wil minimaal 1.000 bezoekers per maand bereiken.

Bereikbaarheid en verkeersveiligheid
Foodvalley blijft groeien in banen, bedrijven, kennisinstellingen én inwoners. De verwachting is dat in Ede tot 2040 circa 15.000 extra woningen worden gebouwd. Op steeds meer plekken worden de capaciteitsgrenzen van het verkeerssysteem bereikt. Dit zorgt voor impact op het ruimtebeslag, maar ook op luchtkwaliteit, geluid, de individuele perceptie van het algehele verkeersbeeld, de mate van gezond bewegen door mensen en daarmee op het menselijk welzijn en gezondheid in het algemeen.

Het is aannemelijk dat plaatsonafhankelijk werken en leren voor een aantal beroepen en opleidingen blijft. Dit leidt tot minder spitsgebonden verplaatsingen. De structurele toename van plaatsonafhankelijk werken en leren zal effect hebben op het openbaar vervoergebruik, op verkeersintensiteiten en parkeren.

De geografische spreiding van de drukte op de weg verandert. Schaalvergroting en functieveranderingen in landbouwgebieden leiden tot meer intensiteit en meer diversiteit van de voertuigen die gebruik maken van de plattelandswegen. Ook in de woonstraten verandert het verkeersbeeld: steeds meer inkopen worden online gedaan en aan huis bezorgd. Dit leidt tot een groei van de pakketbezorgers. De transformatie van winkels en kantoren naar woningen heeft ook effect op het spits- en parkeerprofiel van gebieden.

De reispatronen in de Regio Foodvalley gaan wijzigen. Op korte en middellange afstanden, met name in de corridors Veenendaal-Ede en Ede-Bennekom-Wageningen, is de (elektrische) fiets een steeds beter alternatief voor de auto.