Als gemeente zijn we actief op allerlei terreinen. De programma’s in deze programmabegroting en de verschillende onderdelen daarbinnen, bieden daar zicht op.
Deels in deze programma’s, maar ook overstijgend zijn er thema’s te vinden die een combinatie zijn van omvangrijk, urgent en invloedrijk. Vaak spelen deze thema’s ook op landelijk en regionaal gebied. Het zijn de zogenaamde ‘grote opgaven’.
De ‘grote opgaven’ zijn tevens de thema’s die ten grondslag liggen aan de Reserve Cofinanciering en onderdeel zijn van de ‘strategische keuzes’ van de Omgevingsvisie die de komende maanden ter besluitvorming aan de gemeenteraad wordt voorgelegd.
Wij zien ons als gemeente in ieder geval voor de volgende grote opgaven gesteld:
- Realiseren voldoende woningen
- Versterken vestigingsklimaat
- Vergroten van duurzaamheid (onder andere de energietransitie)
- Versterken van de natuur en transitie van de landbouw
- Transformatie van het sociaal domein
- Zorgen voor leefbare wijken en dorpen
Landelijk en ook in Ede is een grote vraag naar woningen. Het huidige woningaanbod is beperkt. Starters komen nauwelijks aan bod. Ook is het lastig voor inwoners van onze gemeente om door te stromen. Om te kunnen voldoen aan de vraag die er is, verwachten we de komende 20 jaar zo’n 11.000-15.000 woningen te moeten bijbouwen. De groei vraagt ook om acties ten aanzien van ons vestigingsklimaat. Mobiliteit, werkgelegenheid en het voorzieningenniveau moeten meegroeien, zodat we ook aantrekkelijk blijven en een complete leefomgeving kunnen bieden.
Tegelijkertijd staat ook de Edese natuur onder druk door de neerslag van stikstof, de toenemende droogte en recreatieve drukte. We willen hierop ingrijpen en de natuur weer versterken door te werken aan biodiversiteit, groen, landschap en klimaatadaptatie.
De transitie naar een gezond en duurzaam voedselsysteem voor iedereen in Ede hangt samen met de landbouwopgave. Onze agrarische sector is onze kracht en speelt een cruciale rol in het produceren van voedsel en het innoveren op voedselgebied. Om deze kracht te blijven we benutten is er de noodzaak voor een transitie naar circulaire en natuurinclusieve landbouw met een duurzaam toekomstperspectief, waarbij lokaal voedsel een belangrijk speerpunt is.
Ook de energietransitie draagt bij aan minder druk op natuur en klimaat. Onze ambitie is om de energie die in onze gemeente wordt gebruikt op een hernieuwbare manier op te wekken.
Verder is er de opgave om te komen tot een duurzaam toekomstscenario voor het sociaal domein. We zien de vraag naar zorg en ondersteuning toenemen en door de vergrijzing zal die vraag verder oplopen. We blijven steeds kritisch waar het efficiënter en effectiever kan en stimuleren welzijn en gezondheid (ook door voeding) zodat de zorg beschikbaar blijft waar deze het hardst nodig is. Dit vraagt innovatie en samenwerking met allerlei partijen.
De druk op de ruimte in combinatie met bovengenoemde opgaven raakt de leefomgeving van onze inwoners. De leefbaarheid van onze wijken en dorpen houden wij continue voor ogen. Daarbij is ook de veiligheid van inwoners essentieel belang. We zetten in op het tegengaan van overlast en ondermijning. De leefbaarheid in sommige delen van Ede (Ede-Zuid en Veldhuizen) vraagt extra aandacht vanwege de grote concentratie van sociale huurwoningen en stapeling van sociale problematiek.
Opgaven raken elkaar in de leefomgeving
Al deze opgaven raken elkaar en komen samen in onze leefomgeving. Ze zijn urgent, maar ook complex en hebben behoorlijke implicaties - niet in de laatste plaats doordat ze allemaal drukken op de ruimte. Verantwoorde groei waarbij we zorgdragen voor een prettige en verantwoorde leefomgeving die ‘Food en Veluwe’ blijft ademen, vraagt om het maken van keuzes en slimme combinaties. Dit in combinatie met de schaalsprong waar we voor staan als gevolg van de versnelde groei, maakt dat we voor uitdagingen staan waar ook de Omgevingsvisie op in gaat: hoe geven we de opgaven een plek?
Impact op de organisatie
Het anticiperen op de maatschappelijke opgave en de veranderende omgeving heeft impact op de gemeentelijke organisatie. Het vraagt om een andere manier van werken en zorgt voor druk op de organisatie-capaciteit. Het is zaak om onze organisatie hier naar de toekomst toe verder op in te richten. Met het programma Ede in Beweging wordt de organisatie verder ontwikkeld op het gebied van rolneming, kwaliteit en opgavegericht werken. Ook ontwikkelingen rond datasturing en de doorontwikkeling van wijkgericht werken dragen bij aan de beweging die nodig is.