Ruimtelijke ontwikkeling

Veel ontwikkelingen hebben direct impact op de ruimte en onze fysieke leefomgeving, veelal vanwege ruimteclaims. Denk daarbij aan de opgaven rondom de energietransitie, woningbouw, klimaatadaptatie, landbouwtransitie en natuurversterking ook in relatie tot de stikstofproblematiek. Daardoor heeft programma 5 Ruimtelijke ontwikkeling een sterke relatie met andere programma’s zoals 4 en 7 en speerpunten uit het voormalig Investeringsfonds. Veel onderwerpen binnen het ruimtelijk domein overstijgen de gemeentegrens en worden, waar nuttig, regionaal en met verschillende samenwerkingspartners opgepakt. Die samenwerkingen bieden kansen en mogelijkheden voor cofinanciering, maar ook verandering in rolneming en werkwijzen. Met deze veranderingen geven we invulling aan de invoering van de Omgevingswet.

Woningmarkt
De druk op de woningmarkt is ongekend hoog en zal de komende jaren naar verwachting hoog blijven. Starters met een (laag)middeninkomen en ouderen hebben daar het meest last van. Juist daarom is het creëren van een goede balans in de opbouw van het woningaanbod en daarbinnen het realiseren van een stevig aandeel sociale (en betaalbare) woningbouw keihard nodig. Wij sturen daarom op de realisatie van een kwantitatief en kwalitatief voor de (toekomstige) inwoners van Ede passende woningbouw. Dit betekent dat er naast het realiseren van betaalbare woningen ook aandacht is voor het bevorderen van de interne doorstroming op de Edese woningmarkt en voor nieuwe levensloopbestendige en passende woonconcepten voor ouderen.
Samen met de regio en de provincie wordt gewerkt aan het versneld omzetten van zachte naar harde plancapaciteit voor woningbouw. Onze speerpunten in het ruimtelijk en woonbeleid de komende jaren zijn vertaald in de Omgevingsvisie, de verstedelijkingsstrategie Groene Metropool, de Ruimtelijke verkenning Foodvalley en de Regionale Woonagenda van de Regio FoodValley.

De onrust in de wereld heeft tot effect dat er steeds meer mensen vluchten uit hun eigen land. Een deel daarvan komt uiteindelijk in Nederland terecht. Het rijk bepaald ieder half jaar de taakstelling voor alle individuele gemeenten. Iedere gemeente heeft de plicht om de vluchtelingen met een vergunning tot verblijf die aan de gemeente gekoppeld worden te huisvesten. Dit gebeurt in Ede binnen de corporatievoorraad op basis van de urgentieregeling uit de Huisvestingsverordening. Deze opgave wordt bemoeilijkt door de krapte op de woningmarkt en beïnvloed de slagingskansen van andere woningzoekenden. Door de grote toestroom en de lange procedures in combinatie met de trage uitstroom naar de gemeenten duurt het verblijf van de vluchtelingen in opvangcentra te lang en dit leidt tot overbezetting in de landelijke opvanglocaties. Daarom doet het rijk een beroep op alle gemeenten om de vergunninghouders die aan de gemeente gekoppeld worden versneld lokaal op te vangen. Hier moeten nieuwe maatwerkoplossingen voor worden gevonden.

Duurzaamheid en energie
Energietransitie
Ede heeft als doel om in 2050 energieneutraal te zijn. Sinds 2018 vormen de routekaart Ede energieneutraal en het bijbehorende stappenplan daarvoor de basis. In de komende jaren wordt voor de energietransitie op strategische wijze de regie gepakt. Dat houdt in dat we waar nodig meer acteren als een netwerkende en responsieve overheid die aanjaagt, stimuleert en faciliteert. Voor duurzame energieopwekking worden lokale initiatieven aangejaagd. Financiële participatie en het terug laten vloeien van de opbrengsten naar de omgeving ten behoeve van verduurzaming worden gestimuleerd. De omwenteling naar elektrisch vervoer wordt gestimuleerd door middel van het proactief plaatsen van laadinfrastructuur en een nul-emissiezone voor stadsdistributie. Het wordt duidelijk welke wijken wanneer overgaan op duurzame warmtebronnen. Op regionaal niveau wordt samengewerkt in de uitvoering van de regionale energiestrategie Foodvalley (RES). Leren en experimenteren staan centraal in de sturing op de (energie)transitie.

De energietransitie is niet meer tijdelijk van aard. Een ontwikkeling in de komende jaren is dan ook het borgen van een financiering van de energietransitie voor een langere termijn dan nu. Daarin heeft de rijksoverheid een belangrijke rol. Uit het actuele onderzoek ‘Van Parijs naar praktijk’ van de Raad voor het Openbaar Bestuur blijkt namelijk dat voor de uitvoering van het klimaatakkoord de uitvoeringslasten van met name de gemeentelijke overheden gaan toenemen. Daar komt het Europese Klimaatpakket Fit for 55 bij dat is gepresenteerd in juli 2021. Met dat klimaatpakket heeft Europa als doel om in 2030 de CO2-uitstoot met 55% verminderd te hebben en in 2050 klimaatneutraal te zijn. Daarmee is dat klimaatpakket ambitieuzer dan het landelijk klimaatakkoord (49% minder CO2-uitstoot in 2030). Dit heeft ook gevolgen voor gemeenten. Verder is een ontwikkeling dat de reductie van CO2-uitstoot een integrale benadering van verschillende sectoren en transities behoeft. De energietransitie is één van de routes naar een duurzame toekomst. We gaan het steeds meer hebben over CO2-doelstellingen in plaats van energiedoelstellingen. Ook in Ede gaan we met elkaar verkennen hoe we die omslag kunnen maken.

Huishoudelijk afval
Vanuit het streven naar circulaire economie wordt de inzameling en verwerking van huishoudelijk afval en grondstoffen verder geoptimaliseerd. Hierbij is aandacht voor meer recycling en kwaliteit van grondstofstromen. De prijs van oud papier en karton lijkt zich te herstellen. Per 1 juli 2021 is landelijke statiegeld op kleine plastic flesjes ingevoerd. Per 1 januari 2022 wordt landelijke statiegeld op drinkblikjes ingevoerd. Beide maatregelen moeten leiden tot minder zwerfafval.

Ruimtelijke planvorming
Ruimtelijk is de gemeente divers. Ede Stad met zijn verschillende woon- en werkgebieden is omgeven door een groot en afwisselend buitengebied met agrariërs, natuur, niet-agrarische bedrijvigheid en karakteristieke dorpen. Ruimtelijke planvorming bestrijkt vele thema's; hieronder worden enkele actuele thema's belicht.

Implementatie Omgevingswet
Per juli 2022 treedt de Omgevingswet in werking met een overgangstermijn tot 2029. Het doel van de Omgevingswet is om een leefomgeving te realiseren met hoge kwaliteit, waarbij gebruik en bescherming in evenwicht zijn, toegesneden op de maatschappelijke behoeften, ondersteund door effectieve dienstverlening en vergunningverlening. Dit vraagt om investeringen in dienstverlening, digitalisering, integraal werken, participatie en nieuwe wijzen van werken.
In Ede zorgen we dat we klaar zijn voor de Omgevingswet, inclusief invulling van alle verplichtingen. We zorgen dat alles werkt, de systemen gevuld zijn en dat iedereen weet hoe ermee gewerkt moet worden. Bij de implementatie werken we nauw samen met andere opgaven (zoals dienstverlening) en benutten we bestaande budgetten en inzet voor organisatieontwikkeling Ede-breed. Daarmee brengen we de basis op orde en worden verdergaande verbeteringen werkenderwijs uitgebouwd. De uitgestelde inwerkingtreding en de vertraging in de landelijke voorzieningen van het DSO maken dat ook in 2022 nog volop aan de implementatie gewerkt zal worden.

Impuls ruimtelijke ontwikkeling
De verwachte ruimtelijke ontwikkelingen in de regio Foodvalley en in de gemeente Ede zijn van een forse omvang. Er is sprake van een schaalsprong in opgaven, waarop ook onze manier van werken moet worden aangepast. Inhoudelijk vraagt deze schaalsprong om meer gewogen locatiekeuzes voor inbreiding of uitbreiding, afgestemde ontwikkelingen en samenhang met voldoende voorzieningen (landschap, infra, maatschappelijk) en een goed beeld van de bestaande en toekomstige behoeften van de stad en de dorpen.
De basis hiervoor vormen de vijf strategische keuzen in de Omgevingsvisie. Via een uitvoeringsagenda wordt gewerkt aan verschillende gebiedsgerichte en themagerichte omgevingsprogramma’s. Samen is dit de basis voor de ruimtelijke ontwikkelstrategie voor de komende jaren. De capaciteit, prioriteit en benodigde middelen worden jaarlijks herijkt. Een investeringsagenda helpt ons daarbij om onze financiële (on)mogelijkheden in beeld te hebben en met partners te bespreken.

Binnen de kern van Ede-Stad zien we een toenemende vraag naar mogelijkheden om locaties te verdichten of te transformeren. Passend bij de versnellingsopgave woningbouw willen we dit aanjagen en bijbehorende initiatieven pro-actief begeleiden. Tegelijkertijd blijft het noodzakelijk (uitbreidings)locaties voor te bereiden voor onze eigen en de regionale woon- en werkopgaven. Dit kan alleen als we de groene kwaliteiten van onze leefomgeving blijven versterken, juist als de druk daarop groter wordt.

Gezonde leefomgeving
De fysieke leefomgeving heeft veel invloed op de gezonde leefomgeving en levensstijl en wordt geborgd in de Omgevingsvisie. We sturen permanent op verbetering van het aspect milieukwaliteit in de fysieke leefomgeving. Daarbij geven we bijzondere aandacht aan verbetering van de luchtkwaliteit. Met de deelname aan en uitvoering van het Schone Lucht Akkoord werken we samen (als regio en landelijk) actief aan verdergaande verbetering van de luchtkwaliteit met als doel 50% gezondheidswinst in 2030.

De verkabeling van de bestaande hoogspanningslijn boven de kern van Ede is een nadrukkelijke wens van omwonenden en de politiek en draagt bij aan een gezondere leefomgeving. Op basis van het eind 2019 vastgestelde voorlopig tracé voor de ondergrondse kabel is gewerkt aan de nader technisch uitwerking door de netbeheerder. Dit heeft geresulteerd in het vaststellen van het definitief tracé in juli 2021. Op basis hiervan wordt de omgevingsvergunning aangevraagd en wordt de aanbesteding gestart. Realisatie van de verkabeling en het amoveren van de bestaande hoogspanningslijn staat gepland voor 2022 en 2023.

Landbouw
In onze dienstverlening en beleidsontwikkeling zijn we erop gericht om de agrarische sector te ondersteunen in de transitie naar circulaire en natuur-inclusieve landbouw met een duurzaam toekomstperspectief voor de agrariër en voor de sector als geheel. Daarmee borduren we voort op het afgeronde programma Buitengebied en sluiten we aan bij de opgaven rondom natuur, voedsel en energie en de samenwerkingen daarop op regionaal niveau.

Impuls opgaven landbouwtransitie en natuurversterking
Het Rijk heeft besloten om de komende 10 jaar € 5 miljard te besteden aan de aanpak van de stikstofproblematiek, voor zowel natuurherstel als bronmaatregelen ter vermindering van de uitstoot. De provincies zijn aan zet om samen met de betrokken partijen in de regio’s deze maatregelen in een gebiedsgerichte aanpak vorm te geven. In Ede zijn er gebiedsgerichte processen op De Ginkel en in het Renkums Beekdal (met de nadruk op natuur) en in het Binnenveld, De Valk en Otterlo (met een nadruk op landbouw). We zorgen voor gemeentelijke regie op landbouwtransitie en robuuste natuurversterking.

Opgave Robuuste Natuurversterking
De Opgave Robuuste Natuurversterking heeft tot doel te komen tot een robuuste versterking van de Edese natuur door onze interne krachten op het gebied van natuur, biodiversiteit, groen, landschap en klimaatadaptatie te bundelen. Hierdoor kunnen we onze beleidsdoelen beter realiseren. In een investeringsagenda worden onze ambities op het gebied van robuuste natuurversterking opgenomen. Dit biedt meer kansen op cofinanciering, het aangaan van allianties en geeft richting aan de jaarplannen van de onderliggende programma's (voor biodiversiteit zie P7) in 2022.

De gewenste opschaling van de samenwerkingen ter versterking van ons cultuurlandschap en biodiversiteit, bijvoorbeeld via Levend Landschap, krijgt onder de opgave verder vorm. Dit wordt in 2022 verder zichtbaar in diverse gebiedsprocessen waar we in samenhang en met partners tot landschapsversterking komen en diverse projecten voor natuurinclusieve landbouw. In 2022 gebruiken we bij alle ruimtelijke ontwikkelingen in het landelijk gebied de in 'Landschap op de kaart' verwerkte basiskwaliteit, om gericht te sturen op borging en versterking van de minimale basiskwaliteit. We zetten in op herstel en duurzaam beheer van onze natuurgebieden. Het uitvoeren van het project 'bekalken Ginkel' in 2020 was een begin van robuuste maatregelen die we treffen om ecosystemen te herstellen en een impuls te geven aan populaties, waaronder insecten die van bodem en vegetatie afhankelijk zijn. Ook binnen het stedelijk gebied blijven we inzetten op het versterken van ecologisch groen en het betrekken van kinderen bij dit onderwerp.

Ook de in 2020 vastgestelde ambitie voor klimaatadaptatie, om in 2050 klimaatrobuust te zijn, heeft in 2021 organisatorisch vorm gekregen binnen het team rondom de opgave robuuste natuurversterking. Immers de veranderingen in het klimaat (zoals perioden van extreme neerslag en grote droogte) hebben grote invloed op onze leefomgeving en onze natuur. Integratie van klimaatadaptatie in de beleidsprocessen en benutten van.
In 2022 integreren we klimaatadaptatie verder in beleidsprocessen en beheerplannen en benutten we koppelkansen bij ruimtelijke ontwikkelingen, bijvoorbeeld in de bloemen- en zeeheldenbuurt en het levendig centrum. Verwacht wordt dat met extra middelen (aangevraagd bij Rijk via Stimuleringsfonds DPRA, Delta programma ruimtelijke adaptatie) vanaf 2022 impuls gegeven kan worden aan fysieke maatregelen in de buitenruimte. We gaan door met de acties vanuit Steenbreek Ede met onze burgers en geven uitvoering aan Steenbreek openbare ruimte, om actief overtollige verharding in de openbare ruimte om te vormen om een bijdrage te leveren aan de robuuste natuur.

Recreatie en toerisme
Ons cultuurlandschap en de Veluwe nodigen uit tot recreëren en afgelopen jaren hebben steeds meer mensen dit ontdekt. De spanning tussen recreatie en natuur is enorm toegenomen. We willen een belangrijke en prettige vakantie/recreatie-bestemming blijven, maar ook de natuur versterken. Daarom zetten we met partners in op een kwalitatief goed aanbod en is er aandacht voor balans tussen recreatie en natuur.

Met het uitvoeringsprogramma, dat in 2021 wordt afgerond, is een impuls gegeven aan kwalitatief hoogwaardige routestructuren (wandel-, fiets/MTB- en ruiterpaden) en wordt vanaf 2022 ingezet op de doorontwikkeling en beheer. Met het programma vitale vakantieparken werken we aan de toekomst van de sector via meerdere sporen: economische/innovatiespoor, het ruimtelijke spoor en het handhavings- en veiligheidsspoor. Conform afspraken wordt ook in 2022 nog uitvoering gegeven aan deze regionale aanpak.
Door actief regie te nemen in samenwerkingen scheppen wij voorwaarden om aantrekkelijk te zijn en te blijven voor dag- en verblijfsrecreatie en de zakelijke markt. Uitdaging blijft om de kwaliteit van het aanbod beter te laten aansluiten bij de verschillende doelgroepen. We hebben onder andere ingezet op herinneringstoerisme en zullen dit in 2022 beheren en waar mogelijk doorontwikkelen en vernieuwen. Op www.bezoek.ede.nl is het aanbod en de informatie daarover te vinden voor een bezoek aan Ede. Deze informatie wordt voortdurend aangevuld en doorontwikkeld.

Ede neemt deel aan de vorig jaar toegekende Regio Deal Veluwe. Partijen bouwen voort op de Veluwe Agenda en op het programmaplan Vitale Vakantieparken. Er is aandacht voor het behouden en herstellen van de biodiversiteit, de ‘toegangspoorten’ voor de Veluwe, gebiedsontwikkeling en de verduurzaming van de recreatiesector, waarbij de actualiteit rond de stikstofdepositie niet uit het oog verloren wordt. De Veluwse partners willen de balans tussen de verschillende functies op de Veluwe verbeteren, onder andere door uitvoering te geven aan het provinciale zoneringsplan (vaststelling verwacht in 2022 door GS). Vanuit recreatie en toerisme wordt in 2021 de aanvraag voor de regiodeal op het thema ‘Veluwse ontvangstlocaties’ voorbereid om zo de kansen en gelden (op basis van cofinanciering) uit de Regio Deal te kunnen benutten. In 2022 verwachten we over te kunnen naar de uitvoering. Ook op andere thema’s uit de Regio Deal Veluwe en Veluwe Agenda wordt waar mogelijk aangehaakt en samengewerkt met Veluwse partijen.