Preventieve ondersteuning

Versterken Sociale basis en Preventieve maatschappelijke ondersteuning
De gevolgen en het herstel van de coronacrisis vragen de komende periode veel van de inzet van vrijwilligers en de belastbaarheid en ondersteuning van mantelzorgers. Ook de maatschappelijke trends die we al langer zagen, zoals vergrijzing, vereenzaming, individualisering, medicalisering, leiden tot een groter beroep op de sociale basis. In ons actieprogramma Versterken Sociale Basis Preventie spelen wij hier voortvarend op in.

Het aanbod van het preventieve voorveld groeit en binnen het sociaal domein verwijzen we hier actiever naar door. De beweging die we nastreven. Om deze groei ook financieel te dragen, kiezen we er vaker voor om binnen het totale budget sociaal domein te schuiven van maatwerkvoorzieningen naar effectief preventief aanbod. Zo nemen we als gemeente de regie over het sociaal domein.

Preventieve jeugdhulp
Ook voor de komende jaren verwachten we een stijgend beroep op preventieve jeugdhulp, omdat er meer vanuit beschikte jeugdhulp verwezen wordt naar voorliggende voorzieningen. De coronacrisis heeft bovendien veel invloed (gehad) op jeugdigen en hun ouders in Ede. Jongeren ervaren meer psychische klachten door corona, zoals eenzaamheid en somberheid. Met de herstelagenda hebben we de mogelijkheid om hier gericht op te anticiperen.
Een andere belangrijke ontwikkeling binnen de preventieve jeugdhulp is het steeds meer en beter betrekken van het netwerk bij oplossingen, zodat deze duurzaam zijn.

Inburgering en maatschappelijke begeleiding statushouders
Op 1 januari 2022 zal er een nieuw stelsel rond inburgering worden ingevoerd. Dit betekent dat de gemeente de regie voert over het inburgeringsproces. Samen met een externe partij gaan wij nieuwe werkprocessen ontwikkelen, zoals een brede intake en de ontwikkeling van een persoonlijk Plan Inburgering en Participatie (PIP), zodat statushouders sneller integreren en doorstromen naar financiële zelfstandigheid. In de tweede helft van 2021 besteden we de leerroutes inburgering aan en bereiden we de werkprocessen met betrekking tot de leerroutes samen met de nieuwe aanbieder voor.

Inclusie
Vanaf 2021 is Ede een Regenbooggemeente. De specifieke aandacht voor inwoners met een lhbti-achtergrond betekent dat er beleid wordt ontwikkeld gericht op zichtbaarheid, sociale acceptatie en sociale en fysieke veiligheid. We stellen eind 2021 een beleidsplan ten aanzien van LHBTI-beleid vast, waarin het element van ontmoeten en verbinden belangrijk is. Dit is in lijn met ons algemene inclusiebeleid, waarin we er naar streven dat meer (kwetsbare) inwoners mee kunnen doen aan de samenleving met minder fysieke en mentale drempels.

Integrale gebiedsaanpak delen Ede-zuid en Veldhuizen
In het bestuursakkoord is opgenomen dat leefbaarheid en sociale cohesie in wijken, buurten en dorpen waar mogelijk wordt bevorderd. In Ede is de leefbaarheid in delen van Ede-Zuid en Veldhuizen gemiddeld minder dan in andere Edese wijken. De gebieden kenmerken zich door seriematige en gestapelde bouw, veel sociale huurwoningen, een lager gemiddeld inkomen, hoog gebruik van inkomens- en zorgvoorzieningen en (fors) meer ervaren overlast, gemelde misdaden en gevoelens van onveiligheid dan het Edese gemiddelde. Er is een ontwikkelperspectief opgesteld voor delen van Veldhuizen (Horsten en Burgen) en Ede-zuid (Hoogbouw-Zuid, de Uitvindersbuurt en de Elskamp), met een ontwikkelambitie voor de korte en langere termijn.
Ook zijn quick wins benoemd die we op korte termijn in gang kunnen zetten en een positieve bijdragen leveren aan de leefbaarheid. Het betreft interventies binnen bestaande beleidskaders die we relatief eenvoudig kunnen starten. Deze quick wins hebben betrekking op de domeinen: bewoners, fysieke omgeving, sociaal en gezond, veiligheid en voorzieningen.
Vanaf begin 2022 wordt een deel van de quick wins uitgevoerd. In deze programmabegroting worden hiervoor middelen vrijgemaakt (zie paragraaf 6.3). De quick wins moeten ertoe leiden dat de gebieden een positieve impuls krijgen en niet achteruitgaan of wankelen. Doel is daarmee stabilisering van de leefbaarheid. Dit monitoren we.
Naar de toekomst toe kan worden overwogen om de leefbaarheid in de gebieden aanzienlijk te verbeteren en in lijn te brengen met de rest van Ede. Hiervoor is een fundamentele, langetermijnstrategie nodig en daaraan gekoppelde gebiedsprogramma’s. De quick wins die nu niet worden uitgevoerd worden hierin ook meegenomen. Een dergelijke aanpak kijkt circa vijftien jaar vooruit en vraagt om grote sociale en fysieke interventies die kostbaar zijn en ook gevolgen hebben voor anderen - te ontwikkelen - gebieden in Ede (bijvoorbeeld door betere spreiding van sociale huurwoningen).

Onderwijs
Het coronavirus heeft een grote impact (gehad) op de wijze waarop VVE peuteropvang en onderwijs kan worden geboden. Het rijk investeert daarom de komende twee jaar 8,5 miljard via het Nationaal Programma Onderwijs. In Ede pakken we dit op binnen de herstelagenda samen met de kinderopvang en de scholen. De Edese scholen zetten extra in op onder andere klassenverkleining, tutorschap en bijles. De gemeente vult aan met onder andere extra schoolmaatschappelijk werk en investeringen in de voorschoolse fase (VVE).
Gezien alle ontwikkelingen zal dit de komende tijd ook nog de nodige creativiteit en flexibiliteit van alle partners vragen waarbij soms andere en hogere prioriteiten voorrang krijgen. Dit kan een effect hebben op de beoogde prestaties. We houden daarbij vast aan de ingezette koers van het Beleidsplan Jeugd en Onderwijs

Gezondheidsondersteuning
In brede zin is er sprake van een toenemend bewustzijn dat preventieve inzet winst oplevert, zowel voor de gezondheid als voor de financiën. Zowel het nationale preventieakkoord als de regionale preventiecoalitie in Regio Foodvalley geven hier blijk van.
De coronacrisis laat zien dat mensen met leefstijl gerelateerde aandoeningen als obesitas, hart- en vaatziekten en diabetes type 2 het hoogste risico lopen om ernstig ziek te worden en beduidend meer kans hebben om hieraan te overlijden. Op initiatief van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) is de rijksoverheid daarom een publiekscampagne gestart om mensen te laten zien en ervaren welke eenvoudige stappen ze zelf kunnen zetten richting een gezonde leefstijl: fitopjouwmanier.nl . Daarnaast worden aan gemeenten middelen beschikbaar gesteld voor ondersteuning van lokale gezondheidspreventie en specifieke voor een gezonde leefstijl. De middelen zetten wij in binnen het kader van het uitvoeringsplan Lokaal Gezondheidsbeleid en de herstelagenda.

Het bevorderen van gezondheid is binnen steeds meer beleidsvelden een thema. Bijvoorbeeld binnen de fysieke leefomgeving als het gaat om bewegen en ontmoeten, of binnen het sociaal domein als het gaat om de impact van inkomensproblematiek op een gezonde leefstijl. Integrale samenwerking met maatschappelijke partners is daarom belangrijk.

We verwachten tot slot ook in 2022 in de strijd tegen corona samen met de GGD extra in te zetten op het verhogen van de vaccinatiegraad.

Geweld in afhankelijkheidsrelaties
Het landelijk programma ‘Geweld hoort nergens thuis’ stopt per 2022. De ingezette acties van de afgelopen jaren vragen borging en vervolg en staan daarom in het uitvoeringsplan aanpak geweld in afhankelijkheidsrelaties 2021-2022. Voor het behalen van deze doelen en resultaten zijn we afhankelijk van medewerking van partners met autonome bevoegdheden uit verschillende ketens.
De landelijke impactmonitor 'huiselijk geweld en kindermishandeling' wordt de komende jaren stapsgewijs verder uitgebreid en gevuld, onder andere met gegevens uit een cohortstudie van het Verwey Jonker Instituut waar wij aan meewerken. Wij gebruiken de impactmonitor om inzicht te krijgen in het effect voor de gezinnen waar onveiligheid was.